·            در جهان، در هر 10 ثانیه،1نفر به دلیل دیابت فوت می کند و 2نفر نیز به دیابت مبتلا می شوند.

·            هر سال 7میلیون نفر در جهان به جمعيت دیابتی ها افزوده می شود به طوری که جهان در دهه بعدي  بيش از 500 میلیون نفر دیابتی رادر خود جای خواهد داد.

·            در سال 2025  بيش از80 درصد مبتلایان به دیابت متعلق به کشورهایی خواهند بود که وضع اقتصادی متوسط رو به پایین دارند. 

·            شیوع دیابت در حال حاضر در جهان، بیش از 300میلیون نفر است.

پيام هاي عمومي:

1-        بدليل چاقي روزافزون كودكان و نوجوانان در سالهاي اخير، بروز دیابت نوع 2 در بين آنها بيشتر شده است. تماشای بیش از حد تلویزیون، تا حد زیادی در افزایش چاقی و ابتلا به ديابت نوع2 در سنين پائين موثر است.

2-        در ديابت نوع 1  لوزالمعده انسولین کمی تولید می کند، و یا اصلاً تولید نمی کند. این نوع دیابت معمولاً در بچه ها و نوجوانان دیده می شود  اما می تواند در هر سنی بروز نماید.

3-        نشانه های دیابت نوع 1 معمولاً در زمانی کوتاه بروز می کنند. نشانه ها شامل افزایش تشنگی، نوشیدن آب به مقدار زیاد و تکرر ادرار، گرسنگی دائمی، از دست دادن وزن، تاری دید و خستگی شدید است.

4-         دیابت نوع 2 فراوان‌ ترین شكل دیابت است. در حدود 85 تا 90 درصد افراد دیابتی به دیابت نوع دو مبتلا هستند و اغلب نیمی از آنها از بیماری خود بی اطلاع هستند.

5-        متاسفانه ظهور علائم بيماري در دیابت نوع 2، روندی بطئی دارد و اغلب هیچ علامتی در دیابت نوع دو دیده نمیشود. ممکن است سالهای زیادی از ابتلا به بیماری بگذرد ولی این علائم دیده نشوند و بیماران از ابتلا به دیابت نوع 2 بی خبر بمانند.

6-        شایعترین علامت دیابت نوع 2 بی علامتی است!

7-        توصیه میشود تا افراد در معرض خطر ابتلا به دیابت به دلیل عدم وجود علائم بيماري در فواصل معینی تحت غربالگری قرارگیرند.

8-        انسولین یک هورمون است كه از سلولهاي بتاي  جزایر لانگرهانس، واقع در بخش درون‌ریز لوزالمعده به خون ترشح می‌شود. در صورتی كه لوزالمعده انسولین کافی نسازد  یا  اصلاً انسولین تولید نکند، یا سلولها به شکل مناسبی به انسولین تولید شده پاسخ ندهند بیماری دیابت بروز می کند.

9-        در صورت نبود یا کمبود انسولین در خون، بدن از چربی به عنوان منبع سوخت استفاده می‌کند. انسولین يكي از مهمترين عوامل موثر در  کنترل متابولیسم بدن می‌‌باشد.

10-     افراد بزرگسال با سن بیش از 30 سال که چاق هستند و یا پدر، مادر، خواهر یا برادرشان مبتلا به دیابت هستند یا میزان فشار یا چربی خون آنها بالاست باید به پزشك مراجعه كرده و تحت بررسي آزمایشگاهی قرار گيرند.

11-     مصرف زیاد غذاهای چرب، انواع فست‌فودها(مثل پیتزا و ساندویچ) و کم تحرکی سبب چاقی می شود و در این حالت خطر ابتلا به دیابت نوع 2 زیاد می شود.

12-     دیابت نوع2 بیشتر در بزرگسالان، به‌ویژه در سنين بیش از 30 سال دیده می ‌شود. چاقی و سابقه خانوادگی مهم‌ترین عوامل خطر ایجاد کننده  این بیماری هستند.

13-     مهمترين عوامل خطر ابتلا به ديابت نوع 2 عبارتند از: سابقه خانوادگي ديابت در بستگان درجه يك،  چاقي و اضافه وزن،  بي تحرکي يا كم‌تحركي،  چربي و فشار خون بالا.

14-      ورزش یا تحرک جسمی و تغذیه مناسب (مصرف میوه و سبزیجات بیشتر، پروتئین کافی و مصرف قند و چربی کمتر) بهترین و کم هزینه ترین راه پیشگیری از دیابت و بسیاری از بیماری های غيرواگير دیگر است.

15-     دیابت وعوارض وابسته به آن قابل پیشگیری هستند.

16-     زنان و مردان بالاي 30 سال كه اضافه‌وزن دارند و يا چاق هستند، درمعرض خطر ابتلا به ديابت هستند.

17-      بزرگسالاني كه پدر، مادر، خواهر و يا برادر آنها سابقه‌ي ابتلا به ديابت دارند درمعرض خطر ابتلا به ديابت هستند.

18-      زنان و مردان بالاي 30 سال كه فشار خون ماكزيمم(يا حداكثر) مساوي يا بيشتر از mmHg140 و فشار خون مينيمم(يا حداقل) مساوي يا بيشتر از mmHg90 دارند، درمعرض خطر ابتلا به ديابت هستند.

19-      خانم‌هائي كه سابقه‌ي سقط‌هاي بدون علت مشخص يا سابقة مرده‌زايي و يا سابقه‌ي به‌دنيا آوردن نوزاد با وزن بيش از kg4 دارند، درمعرض خطر ابتلا به ديابت هستند.

20-      خانم‌هاي باردار درمعرض خطر ابتلا به ديابت هستند و در اولين ويزيت بارداري توسط پزشك بايد مورد بررسي قرار گيرند.

21-      از هر 10 نفر بيمار مبتلا به ديابت نوع 2 معمولاً 8 نفر آنها چاق هستند يا اضافه وزن دارند.  فرد مبتلا به ديابت بايـد هميشه وزن خـود را در حـد طبيعي نگه‌دارد.

پيام هاي ويژة بيماران:

1-        در صورت عدم کنترل مناسب قند خون ممكن است عوارض زودرس و دیررس ناشی از بیماری دیابت ظاهر شوند. . کمای دیابتی و افت قند خون دو عارضة زودرس هستند. بيماري هاي قلبی-عروقي، کلیوی،عصبي و چشمی مهمترين عوارض دیررس ديابت مي‌باشد.

2-        تغییر شیوه زندگی با تغذیه صحیح وفعالیت جسمانی مستمر، مراقبت های مناسب بهداشتی و افزایش آگاهي و دانش در زمينه ديابت، به خصوص در افراد پره‌دیابتي مهمترين اصول پیشگیری از ديابت نوع 2 هستند.

3-        آموزش و آگاهي از بيماري ديابت و عوارض ناشی از آن، تغذيه مناسب،ورزش و فعاليت هاي جسماني مستمر مهمترين اصول مراقبت و درمان بيماران ديابتی هستند.

4-        اصول درمان ديابت عبارت است از: رژيم غذايي و محدودكردن انرژي(كالري) دريافتي، فعاليت بدني و ورزش دائمي و منظم، استفاده از داروهاي كاهنده‌ي قند خون  و پايش دائمي مقدار قند خون (خودمراقبتي).

5-        افراد مبتلا به ديابت كه هر نوع دخانيات (سيگار، پيپ، چپق، قليان و جويدن توتون) مصرف‌مي‌كنند، بايد براي ترك دخانيات تشويق‌شوند.

پيام هاي ويژة پيشگيري از پاي ديابتي:

1-         بي‌حسي و كرختي، عفونت و دير بهبوديافتن زخم و جراحت‌هاي پا برخي از مهمترين عوارض ديابت است كه در صورت عدم توجه ممكن است به قطع عضو بيانجامد و لذا مراقبت از پاي فرد مبتلا به ديابت بسيار اهميت دارد.

2-        مبتلايان به ديابت بايد هر روز پاهاي خود را با آب ولرم و صابون بشويند و بين انگشتان خود را با حوله‌ي نرم خشك‌كنند.

3- مبتلايان به ديابت بايد ناخن‌هاي پا را كوتاه نگه‌دارند. نـاخن را مستقيم گرفته گوشه‌هاي آن را نگيرند و در ضمن ناخن نبايد از ته گرفته‌شود. درصورتي‌ كه ديد بيمار مشكل داشته‌باشد، شخص ديگري ناخن‌هاي او را بگيرد.

6-        مبتلايان به ديابت بايد جوراب خود را روزانه عوض‌كرده و جوراب نخي و ضخيم بپوشند و نيز از كفش راحت، پاشنه كوتاه و پنجه پهن استفاده‌كنند.

7-        مبتلايان به ديابت بايد در خـانه از كفش راحتي و دمپـايي استفاده‌كنند و براي جلوگيـري از جـراحت‌هاي احتمالي پا، با پاي برهنه در منزل راه ‌نرونـد.

8-        مبتلايان به ديابت بايد پاهاي خود را روزانه ازنظر وجود قرمزي، تورم، تغيير رنگ، زخم، ترك‌خوردگي و ترشح اطراف ناخن بررسي‌كنند، و براي اين منظور و مشاهده‌ي كف پا مي‌توانند از آينه استفاده‌نمايند.

9-        مبتلايان به ديابت بايد از نزديك‌كردن پاي خود به آتش، بخاري، شوفاژ و هر وسيله‌ي گرمايي ديگر خودداري‌كنند.

تغذيه بيماران:

1. نكته‌هايي كه بايد در برنامة غذايي بيماران ديابتي رعايت‌شود عبارتند از:

     –           تعداد وعده‌هـاي غذا را افزايش‌داده و در هـر وعده، مقدار غـذاي مصرفي را كاهش‌دهند و اين مقدار غذاي مصرفي بايد متناسب با فعاليت بيمار باشد.

     –           افراد مبتلا به ديابت هرگز نبايد يكي از وعده‌هاي اصلي غذاي خود را حذف‌كنند، به‌خصوص بيماران لاغر و بيماراني كه قرص مصرف‌مي‌كنند و يا انسولين تزريق‌مي‌نمايند.

     –           از ميوه‌هاي غيرشيرين و سبزي‌ها در وعده‌هاي غذايي به مقدار زياد استفاده‌كنند.

     –           مصرف ميوه‌هـاي شيرين مـانند انگور، خربزه، خرمـا، تـوت و همچنين خشكبار شيـرين مـانند   توت خشك، كشمش،‌ قيسي و مانند آنها را در برنامة غذايي خود محدودكنند.

     –           از حبوبات در برنامة غذايي روزانه بيشتر مصرف‌كنند.

     –           نان سبوس‌دار مصرف‌كنند.

     –           قند و شكر و انواع شيريني مانند آب‌نبات، شكلات، شيريني، گز، سوهان و امثال آن را مصرف‌نكنند.

     –           از مواد نشاسته‌اي مـانند نان، برنج، سيب‌زميني، گندم، جـو و ماكاروني به ميـزاني كه موجب افزايش وزن نشود مصرف‌نماينـد.

     –           مصرف چربي‌ها را كاهش‌دهند و به اين منظور از سـرخ‌كردن غـذا خودداري و آن را به‌صورت آب‌پز و كبابي تهيه‌كنند. از گوشت‌هاي كم‌چربي استفاده‌كنند و قبل از پخت، چربي گوشت و پوست مرغ را جداكنند. از شير و ماست كم‌چربي استفاده‌كرده، براي اين كار شير را جوشـانده و پس از سردشـدن چـربي آن را جداكنند. مصرف تخم‌مرغ را محدودكرده و از گوشت‌هـاي احشايي مانند جگر، مغز، قلوه، و كله‌پاچه كمتر مصرف‌كنند. به جـاي خامه، كره و روغن‌هـاي جامد از روغن مـايع و زيتون استفاده‌كنند.

توجه: بعضي از افراد مبتلا به ديابت مي‌توانند با نظر پزشك معالج خود روزه بگيرند.

2.  ورزش و فعاليت‌هاي جسمي

ورزش باعث كارايي بيشتر، كاهش وزن، احساس نشاط و تندرستي مي‌شود. افزايش فعاليت‌هاي بدني در كنترل بيماري قند بسيار اهميت دارد. ورزش و فعاليت‌هاي بدني بايد متناسب با شرايط و وضعيت سلامت شخص باشد و به‌طور منظم و مستمر انجام‌گيرد. زمان ورزش بهتر است عصر باشـد. اين بيماران مي‌توانند ورزش‌هاي سبك مثل نرمش و پياده‌روي انجام‌دهند. به هر حال دربـارة نوع ورزش مي‌توانند با پزشك مركز بهداشتي‌درماني مشورت‌كنند.

3.  مراقبت از پا

مراقبت از پاي فرد مبتلا به ديابت بسيار اهميت دارد. ممكن‌است دو عارضه براي آنها  پيش‌آيد:

         –      بي‌حسی و كرختي پا،

         –      عفونت و دير بهبوديافتن زخم و جراحت‌هاي پا.

بنابراين رعايت نكته‌هاي ذيل در حفظ بهداشت پاي افراد مبتلا به ديابت بسيار مهم است:

         –      هر روز پاهاي خود را با آب ولرم و صابون بشويند و بين انگشتان خود را با حولة نرم خشك‌كنند.

         –      ناخن‌هاي پا را كوتاه نگه‌دارند و بايد ناخن را به‌طور مستقيم گرفته و كنار ناخن را نگيرند. ناخن نبايد از ته گرفته‌شود و درصورتي‌ كه ديد بيمار مشكل داشته‌باشد، شخص ديگري ناخن‌هايش را بگيرد.

         –      جوراب خود را روزانه عوض‌كرده و از جوراب نخي و ضخيم استفاده‌كند.

         –      از كفش راحت، پاشنه كوتاه و پنجه پهن استفاده‌كنند.

         –      در خـانه از كفش راحتي و دمپـايي استفاده‌كنند و براي جلوگيـري از جـراحت‌هاي احتمالي پا، با پاي برهنه در منزل راه ‌نرونـد.

         –      پاهاي خود را روزانه از نظر وجود قرمزي، تورم، تغيير رنگ، زخم، ترك‌خوردگي و ترشح اطراف ناخن بررسي‌كنند، و براي اين منظور و مشاهدة كف پا مي‌توانند از آينه استفاده‌نمايند.

         –      از نزديك‌كردن پاي خود به آتش، بخاري، شوفاژ و هر وسيلة گرمايي ديگر خودداري‌كنند.

4.  ترك مصرف دخانيات

افراد مبتلا به ديابت كه هر نوع دخانيات(سيگار، پيپ، چپق و قليان، جويدن توتون) مصرف‌مي‌كنند، بايد براي ترك تشويق‌شوند.

5. نكته‌هايي كه فرد مبتلا به ديابت در هنگام ابتلا به ساير بيماري‌ها بايد رعايت‌كند

در مـواردي كه شخص مبتلا به ديابت به بيماري‌هـايي از قبيل سرمـاخوردگي، تب، اسهال و استفراغ مبتلا‌شود، بايد اقدام‌هـاي زير را انجام‌دهد:

         –      درصورت تزريق انسولين نبايد مصرف آن را قطع‌كند.

         –      اگر قادر به خوردن غذاهاي سفت نيست، بهتر است از غذاهاي مايع مانند سوپ، آش، مايعات غيرشيرين، آب ميوه و يا شير استفاده‌نمايد.

         –      بايد در زمان بيداري به اندازة كافي استراحت‌كند.

         –      درصورت ابتلا به عوارض شديد مانند اسهال و استفراغ شديد حتماً به پزشك مراجعه‌كند.

پيام ها

* هدف از برگزاری روز جهانی دیابت، بالابردن سطح آگاهی افراد در مورد دیابت است.

* شیوع دیابت در حال حاضر در جهان، بیش از 300میلیون نفر است.

* در ایران بین 3 تا5 میلیون نفر مبتلابه دیابت هستند.

* شیوع دیابت در سال 2030 به 500 میلیون نفر خواهد رسید.

* دیابت امروزه چهارمین علت شایع مرگ، در اغلب کشورهای پیشرفته است.

* 70-40% قطع شدگی اندام تحتانی، به علت دیابت است.

* 85% از قطع شدگی ها درارتباط با دیابت، به علت زخم پاهاست.

* مراقبت از پاها، 85-49% موارد قطع شدگی پا را جلوگیری می کند.

*  در کشورهای توسعه یافته، حدود 50% از بیماران دیابتی به زخم پا مبتلا می شوند.

* از هر6 نفر دیابتی، یک نفردر طول زندگی به زخم پا دچار می شود.

* نیمی از موارد قطع عضو، مربوط به بیماران دیابتی است.

* دیابت وعوارض وابسته به آن قابل پیشگیری هستند.

* پیشگیری از طریق زیرقابل انجام است.

- تغییر شیوه زندگی (تغذیه صحیح وفعالیت جسمانی)

- مراقبت های بهداشتی مناسب

- افزایش آموزش، به خصوص افراد در معرض دیابت

* نظافت پاهایتان را رعایت کنید

* در انتخاب کفش دقت کنید

* هرشب قبل از خواب پاهایتان را معاینه کنید.

* حتی از یک زخم کوچک غفلت نکنید، خطر در کمین پای شماست.

* از پوشیدن کفش های نوک تیز، دارای پاشنه بلند، بدون ساق وبدون بند خودداری کنید.

* جوراب تنگ نپوشید.

* در هنگام شستشوی پاها مراقب باشید آب به حدی داغ نباشد که پاها را بسوراند.

* برای گرم کردن پاها از بخاری یا کیسه آب گرم استفاده نکنید.

* تا حد ممکن با پای برهنه راه نروید. اگر به دلایل فرهنگی یا مذهبی نمی توانید از این کار خودداری کنید باید فوق العاده محتاط باشید واز سطوح داغ به دلیل خطر سوختگی پرهیز کنید.

* هرگز سعی نکنیدبااستفاده خودسرانه از داروهای ضد میخچه یا ... پاهایتان را درمان کنید. در صورت وجود هر مشکلی از پزشک خود کمک بخواهید.

* اضافه وزن نداشته باشید.

* سیگار نکشید؛ سیگار خون رسانی  به پاها را مختل می کند.

* از به کار بردن زینت آلات پا (مثل خلخال) خودداری کنید.