آنزيم هضم كننده قند شير (لاكتوز), لاكتاز نام دارد كه در بدن انسان و ساير پستانداران ساخته مى شود. فعاليت لاكتوز پس از تولد بسيار زياد است, ولى بعد از دوران شيرخوارگى مقدار آن كاهش مى يابد و چنانچه شير از رژيم غذايى حذف شود, ساخت اين آنزيم در بدن قطع مى شود. عدم پذيرش شير بين اشخاص به ويژه بزرگسالان كه منجر به ناراحتى هاى گوارشى مانند نفخ, دل پيچه و اسهال مى شود, به دليل ساخته نشدن لاكتاز در بدن است. بررسى ها نشان مى دهد كه در اروپاى غربى فقط 2 درصد از مردم دچار عدم تحمل لاكتوز هستند, در حالى كه اين رقم در كشورهاى آسيايى بيش از 90 درصد مردم را در بر مى گيرد. با خوردن تدريجى شير, آنزيم لاكتاز مجددا در بدن ساخته شده و عدم تحمل لاكتوز رفع مى شود. بهترين جايگزين براى كسانى كه به دليل عدم تحمل لاكتوز نمى توانند شير بخورند, استفاده از فرآورده هاى تخميرى شير به ويژه ماست و دوغ است.

رژيم غذايي در افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز

ميزان لاکتوز مصرفي:

اکثر افرادي که عدم تحمل لاکتوز دارند اين ظرفيت را دارند، که بتوانند روزانه حداقل يک ليوان شير (240 ميلي ليتر که حاوي حدوداً 12 گرم قند لا کتوز مي باشد) را تحمل کنند. در برخي از افراد نيز که مشکل به شکل حادتري وجود دارد، حدود يک دوم ليوان شير (120 ميلي ليتر) که حاوي حدوداً 6 گرم لاکتوز مي باشد، قابل تحمل است.

انوع فرآورده هاي شيري قابل مصرف :

افرادي که دچار عدم تحمل لاکتوز هستند، برخي از فرآورده هاي شيري را بهتر از انواع ديگر مي توانند تحمل کنند.( برخي از فرآورده هاي شيري مانند پنير، بستني و ماست نسبت به شير، حاوي لاکتوز کم تري هستند.)

1- شيرپرچرب: در شروع درمان، شير پرچرب، بسيار قابل تحمل تر از شير کم چرب است؛ چرا که چربي موجود در شير، تخليه معده را به تاخير انداخته و در نتيجه لاکتوز موجود در شير به تدريج وارد روده خواهد شد.

2- شيرکاکائو: مصرف شير کاکائو نيز در اين افراد بهتر از شير ساده تحمل مي شود. کاکائوي اضافه شده به شير از طريق سه فرآيند مي تواند باعث تحمل بهتر شير در اين بيماران شود: کاکائو، فعاليت آنزيم لاکتاز را افزايش مي دهد، فعاليت باکتري هاي ايجاد کنندة گازدراثر تخميرلاكتوز را مهارمي کند، تخليه معده را کند مي کند.

توصيه هاي لازم جهت درمان عدم تحمل لاکتوز :

* مصرف شير را در شروع درمان با مقادير کم آغاز کنيد. به اين صورت که در روزهاي ابتدايي شير را با آب رقيق کرده و از يک قاشق غذاخوري شروغ نماييد.

* در روزهاي ابتدايي درمان، از تعداد واحدهاي شير و فرآورده هاي شيري فقط يک واحد را به شير اختصاص دهيد و بقيه ي واحدها را از دوغ يا ماست استفاده کنيد.

* از مصرف شير به هنگام ناشتا بودن پرهيز کنيد.

*در شروع درمان از شير پرچرب و يا شير کاکائو استفاده کنيد.

* بهترين جايگزين شير براي افرادي که شير را تحمل نمي کنند، ماست مي باشد.

* حتي الامکان شير را به صورت سرد ميل کنيد.

*بهترين راه پيش گيري از مشکلات ذکر شده مصرف مداوم شير و فرآورده هاي آن است.

* از شيرهاي بدون لاكتوز (كه در دسترس است) استفاده كنند.

* استفاده ازمکمل آنزيمي لاکتاز و شيرهاي بدون لاکتوز:استفاده از شيرهايي که لاکتوز آن هيدروليز شده و يا استفاده از مکمل لاکتاز در افرادي که عدم تحمل لا کتوز دارند، مي تواند از عوارض گوارشي پيش گيري کند. امروزه آنزيم لاکتاز را به شکل قرص هاي خوراکي تهيه کرده اند که مصرف آن به همراه شير و فرآورده هاي آن باعث هضم و جذب بهتر قند لاکتوز در لوله ي گوارش خواهد شد. امروزه شيرهايي با عنوان شير بدون لاکتوز نيز به بازار آمده است. اين قبيل شيرها طي فرايند آنزيمي ويژه اي در کارخانه حدود %9/99 لاکتوز خود را ازدست مي دهند. افرادي که از قرص هاي لا کتاز استفاده مي کنند، بهتر است آن را به همراه شير و فرآورده هاي شيري مصرف کنند. شيرهاي بدون لاکتوز معمولاً طعم شيرين تري نسبت به شيرهاي معمولي دارند؛ چرا که لا کتوز اين شيرها به گلوکز و گالاکتوز تبديل شده اند که گلوکز موجود در اين فرآورده، طعم شيرين به آن مي دهد.کودکان و شيرخواراني که به بيماري هاي عفوني دستگاه گوارش مبتلا مي شوند، معمولاً به دنبال آسيب وارد شده به مخاط لوله ي گوارش دچار عدم تحمل لاکتوز ثانويه مي شوند. اين قبيل کودکان بايد تا مدتي بعد از درمان بيماري، از شيرهاي بدون لا کتوز استفاده کنند.