وبا
يك بيماري ميكروبي واگيردار با منشاء مدفوعي با قابليت ايجاد همه‌گيري
براي انسان است. با علائم اسهال كه در ابتدا كم و به تدريج زياد مي‌شود.
اسهال گاهي همراه با استفراغ بدون حالت تهوع قبلي مي‌باشد. معمولاً اسهال
بيماران وبائي شبيه آب برنج است كه بي‌بو يا بويي شبيه بوي ماهي دارد. دل
درد، دل پيچه و تب معمولاً ديده نمي شود.
75%
از افراد آلوده به عفونت هيچ علامتي از بيماري ندارند، و فقط تعداد كمي از
افراد (2 الي 5%) دچار اسهال آبكي شديد مي شوند كه بدون اقدامات درماني
بسيار خطرناك بوده و مي‌تواند كشنده باشد.
راههاي انتقال
1- آب
يا غذاي آلوده، سبزي و ميوه آلوده يا شسته شده با آب آلوده غذاهاي پخته
شده كه در دماي اتاق و خارج از يخچال براي چند ساعت نگهداري و آلوده
مي‌شوند. (برنج، سيب‌زميني، مرغ، لوبياي پخته و ...)
2- از طريق دست آلوده، (تماس با مدفوع و استفراغ بيماران، يا لوازم آلوده مثل ملحفه و... )
شايعترين راه انتقال بيماري وبا از طريق آب، سبزيجات و ميوه‌هاي آلوده مي‌باشد.
عامل بيماري و چگونگي بيمار زايي
عامل
ايجاد بيماري وبا ميكروبي به نام ويبريوكلرا است كه همراه اسهال و استفراغ
افراد مبتلا به وبا دفع شده و در اثر دفع غيربهداشتي فضولات انساني در
محيط پراكنده شده موجب آلودگي آب‌هاي سطحي (چشمه، چاه معمولي، رودخانه و
...) مي‌شود. آلودگي سبزيجات و ميوه در حين آبياري فاضلاب بسيار شايع است.
عامل
بيماري وبا در محيط مرطوب و آبي براي مدت‌ها (سال‌ها) زنده مي‌ماند اما در
محيط خشك زود از بين مي‌رود. اسيد معده سد دفاعي خوبي براي مقابله با
بيماري است. اما در صورت مصرف داروهاي ضد اسيد يا مايعات فراوان اسيد معده
رقيق شده و ميكروب از سد معده گذشته و در داخل روده كوچك تجمع و تكثير
نموده و توليد سمي مي‌نمايد كه اين سم باعث ترشح و دفع آب و املاح زياد از
روده كوچك مي‌شود و خطر بيماري بيشتر از اين جهت مي‌باشد.
خطرات و عوارض وبا
در يك جامعه غيرآماده، وبا قادر است 50% مرگ و مير ايجاد نمايد اما با اقدامات درماني مناسب مرگ و مير به كمتر از 1% كاهش مي‌يابد.
1- كاهش شديد آب و املاح بدن.
2- نارسايي كليه.
3- كاهش پتاسيم كه باعث سكته قلبي مي‌شود.
4- سقط در مادران باردار.
5- ادم ريه كه بصورت سرفه و مشكل در تنفس بروز مي‌كند.
6- با
توجه به اينكه تعدادي از مبتلايان بدون علامت هستند و از خود ميكروب وبا
دفع مي‌كنند باعث شيوع بيشتر بيماري در زمان‌هاي بعدي مي‌گردند.
7- ايجاد تنش روحي رواني و در نتيجه سلامت رواني و اجتماعي جامعه به خطر مي‌افتد.
خطر وبا بيشتر به دليل از دست دادن آب و املاح بدن مي‌باشد. با مراجعه به موقع و اقدامات درماني مناسب وبا قابل درمان است.
راههاي پيشگيري
1- اطمينان
از سالم بودن آب به منظور آشاميدن، پخت و پز، شستشوي ظروف و دست‌ها،
استحمام و شناكردن در صورت آلودگي آب از آب بسته بندي شده استفاده شود و يا
آب را حداقل به مدت يك دقيقه بجوشانيد وسپس استفاده نماييد.
2- كوتاه نمودن ناخن‌هاو شستشوي دست‌ها با آب و صابون بعد از توالت رفتن، قبل از پخت و پز و خوردن مواد غذايي .
3- خودداري از مصرف مواد غذايي غيرمطمئن و آب ناسالم در هنگام مسافرت و گردش.
4- نگهداري مواد غذايي در يخچال (مواد غذايي خام و پخته شده حتماً بايستي بطور جداگانه نگهداري شوند).
5- آگاهي همگاني از خطرات بيماري.
6- دفع بهداشتي فاضلاب‌ها و ممانعت از ورود آنها به رودخانه‌ها و معابر.
7- جلوگيري از ورود حشرات خصوصاً مگس و سوسك به محيط مسكوني.
سبزيجات و ميوه‌جات حتماً ابتدا شسشتو، انگل‌زدايي و ضدعفوني شده و سپس در يخچال نگهداري شوند.
نحوه ضد عفوني سبزيجات و ميوه
1- سبزي و ميوه را ابتدا پاك كرده و با آب سالم شستشو ميدهيم به نحوي كه فاقد گل و لاي باشند.
2- به
مقدار مناسب آب در ظرفي تميز ريخته و به ازاي هر ليتر آب 3 الي 5 قطره
مايع ظرفشويي اضافه مي‌نماييم و خوب بهم زده تا كف نمايد. سپس سبزي پاك شده
و يا ميوه را به مدت 5 دقيقه در محلول آب و كف قرار داده و بعد از آن با
آب سالم آبكشي مي‌نماييم. با اينكار تخم انگل‌ها و باقيمانده مايع ظرفشويي
از آن جدا مي‌شود. (انگل زدايي)
3- براي
ضدعفوني و از بين بردن ميكروب‌ها نصف قاشق چايخوري (1 گرمي) پودر پركلرين
70% را در 3 الي 5 ليتر آب در ظرف ترجيحاً پلاستيكي يا شيشه‌اي ريخته وبهم
مي‌زنيم تا كاملاً حل شود. سپس سبزي و ميوه شسته شده به مدت 5 دقيقه در
محلول ضدعفوني كننده قرارداده تا ميكروب‌هاي آن كشته شوند. (ضدعفوني) و سپس
سبزي و ميوه ضدعفوني شده رامجدداً با آب سالم آبكشي نموده تا باقيمانده
كلر از آن جدا شود و بدين‌وسيله سبزي و ميوه سالم آماده مصرف مي‌باشد.
ساير ضدعفوني كننده‌ها را مي‌توان از داروخانه‌ها تهيه و دستور مصرف آن مطابق برچسب روي آن عمل نمود.
نحوه ضدعفوني آب
در
مناطق روستايي و صعب‌العبور و در شرايطي كه آب آلوده است. براي ضدعفوني
نمودن آب مصرفي (آشاميدن، پخت و پز، شستشو و ...) مقدار يك قاشق غذاخوري
سرصاف (15 گرم) پودر پركلرين 70% را در يك ليتر آب حل كرده و خوب به هم
مي‌زنيم تا كاملاً حل شود. به محلول حاصل كلرمادر مي‌گويند و بايستي در
بطري تيره و دور از نور و حرارت نگهداري شود، سپس سه تا هفت قطره از محلول
كلر مادر را در يك ليتر آب ريخته و بهم مي‌زنيم و پس از گذشت نيم ساعت آب
سالم و آماده مصرف مي‌باشد.
توضيح
اينكه كلرمادر براي يك ماه قابل استفاده و نگهداري است. در صورت نبود كلر
مادر، آب آشاميدني را بايستي حتماً چند دقيقه جوشاند و سپس مصرف نمود.
يخ‌هاي
مصرفي حتماً بايستي از آب سالم تهيه شده و در حين نگهداري نيز از سالم
بودن آن مطمئن شد (نگهداري و حمل آن بايستي در كيسه‌هاي پلاستيكي باشد).
درمان وبا
هدف
اصلي در درمان و با جايگزيني مايعات و الكتروليت‌هاي از دست رفته مي‌باشد.
آب و الكتروليت 80 تا 90% بيماران وبايي را تنها با محلول خوراكي اُ.آر.اس
مي‌توان جبران كرد. استفاده از آب ميوه طبيعي بخصوص آب سيب رقيق شده با آب
سالم بسيار مفيد است.
در
موارد اسهال شديد آب و الكتروليت را مي‌بايست با سرعت از طريق محلول‌هاي
تزريقي جبران كرد و به محض اينكه بيمار بتواند بنوشد مي‌بايست از محلول اُ.
آر. اس استفاده كرد.
تجويز آنتي‌بيوتيك مناسب توسط پزشك بر كاهش حجم و طول مدت اسهال اثرمطلوب داشته و دوره‌ي عفونت‌زايي را كوتاه مي‌كند.
هيچگونه داروي ضد اسهال، ضد استفراع و ضد اسپاسم بدون نظر پزشك نبايد استفاده كرد.
در صورت بروز اسهال شديد سريعاً به خانه‌هاي بهداشت يا مراكز بهداشتي درماني مراجعه فرماييد.
وبا در كمين است مواظب باشيد.
