فلسفه نیاز به رفتار تغذيه ای علمی در ماه مبارک رمضان

اصولا سلامتی و بيماری هر دو از تغذيه ناشی ميشود. سه محور جذبی در بدن شامل آب سالم – هوای سالم – غذای سالم تضمین کننده سلامتی جسم و متاثر از آن روح روان است. رعایت اصول تغذیه در سایر ماههای برای هر فردی که علاقمند به سلامتی است یکی از ضروریات اجتماعی می باشد و لیکن در ماه مبارک رمضان بدلیل تغییر در زمان طبیعی غذاخوردن تفاوتهایی وجود دارد روزه داري ممتد (STARVATION) در كتب مرجع طبي به تفصيل مورد بحث قرار گرفته است. انواع جديدي از روزه داري مانند روزه- درماني (THERAPEUTIC FASTING) اخيرا" مورد توجه قرار گرفته. در مورد روزه داري اسلامي نيز حدود 138 مقاله در PUBMED درج شده است و نشان ميدهد جدا از كشورهاي اسلامي اين موضوع مورد علاقه پژوهشگران ديگر كشورها نيز هست. که البته بر اساس تحقیقات روز مراکز علمی دنیا تمامی آثار آن برای جسم و روان بسیار مفید بوده تا حدی که منجر به ایجاد رشته های روزه درمانی گردیده است.   به هر ترتیب رعایت اصول تغذیه صحیح در ماه مبارک رمضان همچون سایر ماهها باعث خواهد شد علاوه از بهره مندی از فواید جسمی از اثرات قطعی روحی روانی آن نیز سود برد.

با توجه به مطالعاتي كه تا كنون انجام شده شايد این سئوال مطرح شود که  كدام بيماريها و مشكلات بهداشتي در ماه رمضان كم ميشود و یا افزايش پيدا ميكند؟
قبل از پاسخ به اين سوال بايد خاطر نشان كرد كه متاسفانه الگوي غلط غذايي ميتواند تاثيرات سودمند روزه بر جسم را پنهان كند و يا حتي از بين ببرد. پر خوري و افزايش كالري دريافتي مشكلي است كه در ماه رمضان زياد به چشم ميخورد. افزايش وزن در افراد چاق و آنان كه داراي اضافه وزن هستند در برخي از تحقيقات ديده شده و نشان ميدهد حتي با وجود حدود 12 ساعت گرسنگي باز فرد روزه دار طي وعده هاي غذايي افطار تا سحري ميتواند بيش از نياز خود، كالري دريافت كند و مسائل و مشكلات متعاقب را در پي داشته باشد. لذا بيماريها و مشكلات بهداشتي كه در طي روزه داري ايجاد ميشود را بايد در دو گروه مشكلاتي كه از رفتار و الگوي تغذيه اي نادرست منتج مي شود و مشكلاتي كه گرسنگي و يا دهيدراتاسيون ( كاهش آب بدن) که این هم بدلیل عدم رعایت تغدیه اصولی در ماه مبارک رمضان ایجاد میشود مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

اصولا رفتار تغذیه ای از نگاه به غذا و حس نیاز و گرسنگی تا انتخاب و تهیه غذا و چگونگی طبخ غذا زمان و مکان صرف غذا شرایط روحی روانی هنگام مصرف غذا و مدت جویدن غذا – همخوانی مصرف مواد گوناگون – دمای مواد مصرفی همگی بر سلامتی دستگاه هاضمه و به دنبال آن جذب مواد غذایی مورد نیاز تمامی سلولهای افراد و به طبع آن افزایش کارایی سلولی تاثیر گذارند. پس بر اساس یک نتیجه گیری کلی میتوان اذعان داشت که یک رفتار نامطلوب و غیر علمی تغذیه ای میتواند منجر به سوجذب مواد غذایی لازم شده و نهایتا به گرسنگی سلولی و تخریب سلولی منجر شود و سلامتی را کاهش و ضعف و بیماری را افزایش دهد. همان نکته بسیار مهمی که در طی چندین قرن اسلام بعنوان علمی ترین دین در تغذیه انسان به پیروان خود ارزانی داشته است. یک روال طبیعی و ایده آل انتخاب درست علمی مواد غذایی و مصرف صحیح آن است. تعادل و حفظ آن به عنوان یکی از اصول حاکم بر ساختار عملکردی سلولهای بدن انسان مورد توجه قرار گرفته است. همانگونه که کم خوری مضر است پرخوری نیز مضر است. پس روال تغذیه ای افراد باید منجر به ایجاد تعادل و حفظ آن که به تعبیری عدالت فیزیولوژیکی در بدن گردد. بدیهی است همانطور که عدم توجه به مصرف مواد مضر برای بدن یک نوع بی عدالتی تلقی میگردد مصرف نکردن مواد مورد نیاز و ضروری بدن نیز خارج از عدالت فیزیولوژیک است و منجر به حاکمیت ضعف و بیماری در بدن انسان میگردد. بر همین اساس علم نوین پزشکی و تغذیه در آخرین تحقیقات خود نقاط تعادل یا به عبارتی استانداردهایی را برای مصرف انواع مواد غذایی مورد نیاز مشخص مینماید و افراط و تفریط (کمتر و بیشتر خوردن) از آن را به عنوان بیماری تلقی مینماید. سلولهای بدن بعنوان کوچکترین واحدهای کاری در بدن انسان نقش ایفا میکنند ودر هر ثانیه دقیقه ساعت روز و ماه  نیازهایی دارند که برخی در داخل آنها تولید (سنتز) میگردد و برخی حتما باید از طریق خوردن و آشامیدن به آنها برسد(مواد ضروری) لذا جایگاه حساس رفتار تغذیه ای مشخص میشود . میلیاردها سلول با نیازهای ثانیه ای بدیهی است حتی غفلت ثانیه ای نیز در این حجم عظیم میتواند باعث بروز ناهنجاری و بی عدالتی هایی شود. این امر نیاز به مدیریت را گوشزد مینماید تا بحران و عدم تعادل برای بدن ایجاد نشود. این مدیریت توسط مغز انسان تا جایی که اراده فرد منجر به ایجاد رفتار تغذیه ای گردد موثر خواهد بود ولیکن عدم توجه (آگاهی فردی ) میتواند منجر به حاکمیت هرج و مرج (تجمع مواد مضر برای سلامتی سلولی یا رادیکالهای آزاد و مواد اکسیدان کشنده سلولی) و عدم توجه به نیازهای سلولی و نهایتا ضعف سلولی و بدنبال آن اعتراض سلولی (التهاب) و ناتوانی (کاهش کارایی) و تغییر عملکرد(ناهنجاری) و عملکرد خصمانه در مقابله با بی عدالتی فیزیولوژیک (یاغیگری یا سرطان ) منتهی شود. نتیجه کلی آنکه رفتار تغذیه افراد میتواند معیاری برای تشخیص سلامتی آنها تلقی گردد.

پس نتیجه میگیریم که ارتباط سلامتی و بیماری انسان با غذا آب هوا و شرایط زندگی فرد رابطه بسیار نزدیکی را دارد. به نظر می رسد روزه داری به عنوان یک حرکت نمادین میتواند تا حد زیادی رفتار تغذیه ای فرد با پروتکل حذف مواد مضر برای سلامتی و کاهش تجمع مواد سمی در بدن و دفع 30 روزه آنها باعث ایحاد توازن و تعادل در بدن گردد و نهایتا باعث بازسازی و نوسازی سلولی گردد مانند جوانه زدن که رویشی مجدد است. بهار جسم و سلول در حذف مضرات و بازیابی توان و رفع خستگی 11 ماهه و تجدید قوا برای 11 ماه دیگر.

برخی از فوائد روزه داری علمی که البته هنوز سایر فوائد ناشناخته باقی مانده اند: به هر ترتیب رعایت اصول تغذیه صحیح در ماه مبارک رمضان همچون سایر ماهها باعث خواهد شد علاوه از بهره مندی از فواید جسمی از اثرات قطعی روحی روانی آن نیز سود برد.

کاهش عوارض پرخوری از قبیل: سوء هاضمه، سردرد، احساس بيحالي و كسالت

کاهش توده چربی بدن (total body mass) و مواى مضر تجمع يافته در آنها

کاهش سطوح رادیکالهای آزاد و اکسیداسیون سلولی (مولد انواع  سرطانها)

افزایش کارایی سلولی به عبارتی توان افزایی سلولی

کاهش و ایجاد تعادل در سطوح کلسترول   LDL ماده مولد انواع سکته های قلبی عروقی و مغزی

افزایش سطح کلسترول HDL ماده ای که باعث خنثی سازی اثرات مضر نوعLDL  میشود.

ايجاد تعادل در فشارخون و کاهش احتمال ابتلا به سکته ای قلبی عروقی و مغزی

کاهش استرس و افسردگی

افزايش اعتماد به نفس و اراده

تقویت رفتار صحیح تغذیه ای در فرد مبنی بر عدم مصرف مواد مضر برای سلامتی و کم خوری

توجه به ابعاد روحانی و ماورالطبیعه و ...

افزایش تمرکز و تقویت حافظه