کانال تلگرام سلامتکده سیب ...برای عضویت "اینجا" را کلیک نمایید دشمنان دی ان آ

تمامي نوشابه‌هاي انرژي‌زا مد روز شده و رسانه‌ها، همراه ميليون‌ها نفر که از اين نوشابه‌ها استفاده مي‌کنند به استفاده‌ي بيشتر از اين محصولات دامن مي‌زنند.

            در اين حال، جاي شگفتي است که جامعه‌ي پزشکي در باب خطرات بالقوه‌ي کافئين و نوشابه‌هاي حاوي قند، پژوهش اندکي انجام داده‌است. درآمد سالانه‌ي کارخانه‌هاي سازنده‌ي اين محصولات تنها در آمريکا بالغ از 3 ميليارد دلار مي‌شود. تنها در سال گذشته حدود 500 مارک جديد از اين نوشابه‌ها وارد بازار شده است و طبق محاسبه‌ي يک سازمان پژوهشي، مصرف اين نوشابه‌ها نسبت به 3 سال گذشته، به ويژه در افراد جوان به بيش  از 2 برابر رسيده است.طي اين آمار گفته شده است که تنها 6/7 ميليون نوجوان ازاين نوشابه‌هاي انرژي‌زا استفاده مي‌کنند.

            در ميان دانشجويان، به علت تکان و پرسش‌هاي بيشتر ناشي از مصرف اين نوشابه‌ها که سبب بيدار ماندن آنها براي درس خواندن يا ميهماني‌ها مي‌شود، مقدار مصرف آنها فزوني يافته است.

درآمريکا فرآورده‌يي به نام Red Bull به همراه ودکا به بازار آمده است که به علت، شهرت بد آن به Friday Flattener, V-bomb و Raging Bull ناميده مي‌شود. گفته شده است که مصرف اين کوکتل سبب کاهش درک آثار مسموميت ناشي از مصرف آن مي‌شود. طي يک بررسي، دانشجويان مصرف کننده گزارش کرده بودند که نسبت به حال سکرو مستي و مسموميت خودآگاهي کمتري داشته و تفاوت مشخصي در هماهنگي و زمان واکنش ‌واقعي و درک شده ديده مي‌شده است.

 Alcohol Clin Exp. Res. 2006; 30: 598-605

در مورد مصرف نوشابه‌هاي انرژي‌زا به اين طريق، خبرگان، احتمال بالقوه‌ي بي آب شدن، بروز حوادث و مسموميت با الکل را برشمرده‌اند و بعضي گفته‌اند که ممکن است اين خطرات بالقوه در کودکان که مصرف کننده‌ي سرکش جامعه به شمار مي‌روند شديدتر باشد. با وارد بازار شدن نوشابه‌هاي انرژي‌زاي ديگر مانند Rockstar ، Cocaine (جانشين قانوني کوکائين) و Monster، جاي تعجب نخواهد بود که افراد جوان جذب اين محصولات شوند. و با اين ادعا که مصرف اين فرآورده‌ها سبب سوخت سريع‌تر چربي و افزايش قدرت ورزشي و بهبود عملکرد جنسي مي‌شود، توجه به اين مسأله معطوف شده است که چگونه بايد از اين نوشابه‌ها استفاده کرد و خطرات آنها بر سلامت انسان تا چه حد است.

            از آنجا که فرمولاسيون اين نوشابه‌ها متفاوت است و نيز کارخانه‌هاي سازنده‌ي انواع متفاوت ادعا در مورد آثار ناشي از مصرف اين نوشابه‌ها را اظهار داشته‌اند به سختي مي‌توان جمله‌يي يافت تا بتوان از مصرف اين فرآورده‌ها جلوگيري کرد و يا نوع خطرات ناشي از مصرف آنها را براي نوجوانان توضيح داد.

            در مورد تأثير اين نوشابه‌ها، ميزان ايمني ناشي از مصرف آنها و نيز علت استفاده از اين آشاميدني‌ها بايد پژوهش‌هاي فراوان انجام شود.

            همچنين بايد براي رفع معضلات ناشي از ساخت اين فرآورده‌ها، هر چه زودتر قوانيني وضع شده و به اجرا درآيد. قانوني شبيه به اين در مورد محدود کردن مصرف آب ميوه‌هاي کارخانه‌يي در کودکان به سال 2001 تصويب شد. اين قانون تاحدي عکس‌العمل نسبت به اپيدمي چاقي بود و نيز پاسخي به شمار مي‌رفت تا محتواي کالري بالاي نوشابه‌هاي انرژي‌زا را محدود نمايد.

            به عنوان مثال، « رد بول» حاوي قريب 110 کالري و 27 گرم قند در هر جعبه 8 اونسي است. راک استار حدود 120 کالري و 29 گرم قند دارد. بسياري از اين نوشابه‌ها را مي‌توان چند بار نوشيد. نوع دايتي و حاوي کربوهيدرات پايين اين نوشابه‌ها نيز وارد بازار شده و به ويژه ميان دختران مصرف مي‌شود.

            اطلاعات آماري موجود نشان مي‌دهد که مصرف اين نوع نوشابه‌ها در ميان دختران تا حدي کمتر از پسران است که بيشتر به خاطر جلوگيري از افزايش وزن مي‌باشد. اما نوع دايتي که به بازار آمده است و حاوي قند کمتر و کافئين به همان مقداراست باعث شده تا دختران به مصرف اين نوع خاص روي آورند.

            يک نوع راک استار در ظرف 16 اونسي داراي 240 ميلي‌گرم کافئين است و نوع مانستر حاوي 140 ميلي‌گرم در ظرف 16 اونسي است حال آنکه در يک فنجان قهوه‌ي 8 اونسي، 95 ميلي‌گرم و در کن 12 اونسي کولاي معمولي 40 ميلي‌گرم کافئين وجود دارد. نشان داده شده است که مصرف بيش از حد کافئين، احتمال افزايش فشار خون و بالا رفتن قند خون را بيشتر مي‌کند، از تراکم استخوان‌ مي‌کاهد، سبب تپش قلب و افزايش سرعت قلب مي‌گردد.

            مسأله‌ي ثابت شده‌ي ديگر محروميت از خواب در کودکان و نوجوانان است.

            کافئين در خواب طبيعي اختلال ايجاد کرده سبب تشديد عکس‌العمل استرس به صورت  افزايش فشارخون، بازده قلب، جريان خون ماهيچه‌ و هورمون‌ها مي‌گردد.

            ثابت شده ‌است که در سطح سلولي، مصرف کافئين سبب بلوک گيرنده‌هايي مي‌شود که به صورت معمول توسط آدنوزين اشغال شده‌اند و به صورت مشخص از تحريک بيش از حد اعصاب جلوگيري مي‌کنند. بلوکاژ آدنوزين توسط کافئين داراي اهميت عملي است و سبب توليد آثاري مي‌شود که کاملاً شبيه آثاري است که استرس بر بدن به وجود مي‌آورد و آثار استرس را که در زندگي روزانه وجود دارد تشديد مي‌نمايد. بروز اين آثار سبب مي‌شود تا مصرف کننده عصبي باشد و گويي دچار حمله‌ي اضطراب است.

پژوهشگران دانشگاه نورت وسترن ثابت کرده‌اند که طي يک دوره‌ي 3 ساله، در يک مرکز کنترل سموم در شيکاگو بيش از 250 تلفن در مورد عوارض طبي ناشي از مصرف مکمل‌هاي حاوي کافئين و از جمله‌ نوشابه‌هاي انرژي‌زا وجود داشته است. نتايج اين بررسي حاکي از آن است که 12% بيماران با سن متوسط 21 سال، در نتيجه ي مصرف بيش از حد کافئين در بيمارستان بستري شده‌اند.

            اين يافته‌ها که در اجلاس سالانه‌ي کالج طب اورژانس آمريکا گزارش شد حاکي از آن است که در 29% موارد، کافئين همراه داروهاي ديگر مورد استفاده قرارگرفته است.

            در گزارش ديگر آمده است که ورزشکاران جواني که مايلند رکوردار باشند از اين فرآورده‌ها استفاده مي‌کنند زيرا مصرف اين نوشابه‌ها احساسي شبيه شتاب و فشارآدرنالين پيش از يک مسابقه‌ي بزرگ ايجاد مي‌کند و به اين ترتيب اين دسته از جوانان تصور مي‌کنند مصرف نوشابه‌هاي انرژي‌زا براي افزايش پيشرفت سودمند است.

            کارخانه‌هاي سازنده‌ي اين نوشابه‌ها نيز آرام ننشسته‌اند و هر روز فرآورده‌يي جديد با خصوصيات برتر عرضه مي‌دارند به طوري که اخيراً از اسيدآمينه‌ي تورين و گوارانا guarana که تأثيري شبيه کافئين دارد وآثار مواد محرک را تقويت مي‌کند مورد استفاده قرار داده‌اند.

            بعضي سازمان‌ها از FDA خواسته‌اند تا کارخانه‌هاي سازنده را مکلف به برچسب‌ اخطار زدن روي اين محصولات نمايد و نيز اقداماتي در جهت استاندارد ساختن اين نوشابه‌ها انجام شود و اين موارد تنها پس از بروز حوادث خطرناکي بوده است که در چند دانش آموز و ورزشکار ايجاد شد.


ن : گروه سیب
ت :